ABSTRACT
FLORA OF VIETNAM 17

2. LOGANIACEAE R. Br. ex Mart.

(3 tribes, 5 genera, 28 species, 1 variety)

INTRODUCTION

The family Loganiaceae R. Br. ex Mart. comprises about 15 genera and 400 species distributed in tropical and subtropical, with abundance in South and South East Asia. In Vietnam, the family is represented by 5 genera, 28 species, and 1 variety. Members of the family Loganiaceae are also used for medicine because of the presence of alkaloids. Some species are edible and of ornamental value.

The taxonomy of Loganiaceae was initially published by various workers such as: C. Linneaus (1753), R. Brown (1814), and Martius (1827). Thereafter, several authors such as Endlicher (1838), A. DC. Candolle (1845), Bureau (1856), G. Bentham & J. D. Hooker (1876), Leenhouts (1962), H. Melchior (1964), J. Huchinson (1969), A. Takhtajan (1973, 1996), Heywood (1996), etc. also published there work on Loganiaceae.

In Vietnam, Loganiaceae was worked out by several foreign authors such as: J. Loureiro (1790), P. Dop (1912), C. Tirel-Roudet (1972); and Vietnamese authors such Tran Cong Khanh (1987), Pham Hoang Ho (1993, 1999), Nguyen Tien Ban (1997), Tran Cong Khanh & Nguyen Khac Khoi (2005) etc. Besides, there are several publication related to the uses of Loganiaceae in Vietnam by Vo Van Chi (1991, 1997, 2012), Do Tat Loi (1995), Le Tran Duc (1997), Do Huy Bich (2004) etc.

Flora of Vietnam – Volume 17 (2) - Loganiaceae R. Br. ex Mart. is a taxonomic monograph of Loganiaceae in Vietnam. The information presented here are an output of the collection, investigations and research carried out for many years in different regions of Vietnam. To bring out this volume, specimens of the family Loganiaceae were collected in many regions of Vietnam with ecological observations. Specimens stored at several herbaria such as: Institute of Ecology and Biological Resources, Hanoi, Vietnam (HN); Hanoi University of Science, Hanoi National University, Hanoi, Vietnam (HNU); National Institute of Medicinal Materials, Hanoi, Vietnam (NIMM); Hanoi University of Pharmacy, Hanoi, Vietnam (HNIP); Institute of Tropical Biology, Ho Chi Minh City, (HM);... and other international herbariums.

Part 2 of this book had 96 pages (pages 218-315), including: introdution morphology of Loganiaceae in Vietnam, taxonomy publications, Vietnamese Loganiaceae system, keys of genera and species, name of species (Latin and Vietnamese), references, description, synonyms, habitat, distribution, uses and note; 27 drawings, 6 pictures, index of Latin and Vietnamese names, references. There are some documents, drawings, pictures of the other authors was cited in this book.

I. CHECKLIST OF THE TAXA IN FAMILY LOGANIACEAE R. Br. ex Mart. IN VIETNAM
(3 trib., 5 gen., 28 sp., 1 var.)

Trib.1. SPIGELIEAE Dunn. (2 gen., 6 sp., 1 var.)

1. MITREOLA L. (2 sp.)

1.1. Mitreola petiolata (J. F. Gmel.) Torr. & Gray (fig. 4)

1.2. Mitreola reticulata Tirel (fig. 5, photo 1)

2. MITRASACME Labill. (4 sp., 1 var.)

2.1. Mitrasacme indica Wight

2.2. Mitrasacme erophila Leenh. (fig. 6)

2.3. Mitrasacme pygmaea R. Br. (fig. 7)

2.3a. Mitrasacme pygmaea var. grandiflora (Hemsl.) Leenh.

2.4. Mitrasacme setosa Hance

Trib.2. GELSEMIEAE G. Don (1 gen., 1 sp.)

3. GELSEMIUM Juss. (1 sp.)

3.1. Gelsemium elegans (Gardn. & Champ.) Benth. (fig. 8)

Trib.3. STRYCHNEAE DC. (2 gen., 21 sp.)

4. GARDNERIA Wall. (1 sp.)

4.1. Gardneria ovata Wall. (fig. 9)

5. STRYCHNOS L. (20 sp.)

5.1. Strychnos vanprukii Craib. (fig. 10)

5.2. Strychnos thorelii Pierre ex Dop (fig. 11)

5.3. Strychnos polyantha Pierre ex Dop (fig. 12)

5.4. Strychnos daclacensis T. C. Khanh (fig. 13)

5.5. Strychnos axillaris Colebr. (fig. 14, photo 2)

5.6. Strychnos umbellata (Lour.) Merr. (fig. 15, photo 3)

5.7. Strychnos minor Dennst. (fig. 16)

5.8. Strychnos ovata Hill. (fig. 17, photo 4)

5.9. Strychnos sonlaensis T. C. Khanh (fig. 18)

5.10. Strychnos angustiflora Benth. (fig. 19, photo 5)

5.11. Strychnos cathayensis Merr. (fig. 20)

5.12. Strychnos nitida G. Don (fig. 21)

5.13. Strychnos ignatii Berg. (fig. 22, photo 6)

5.14. Strychnos spireana Dop (fig. 23)

5.15. Strychnos nux-blanda Hill. (fig. 24)

5.16. Strychnos nux-vomica L. (fig. 25)

5.17. Strychnos wallichiana Steud. ex DC. (fig. 26)

5.18. Strychnos rupicola Piere ex Dop (fig. 27)

5.19. Strychnos dinhensis Pierre ex Dop

5.20. Strychnos lucida R. Br.

II. KEY TO THE GENERA OF LOGANIACEAE R. Br. ex Mart. IN VIETNAM

1A.	Herbaceous, annual or perennial	(Trib.1. Spigelieae)
2A.	Leaf blade pinnately veined. Flower 5-merous, calyx and petal imbricate in flower bud	1. MITREOLA
2B.	Only main vein present in leaf blade, rarely 3-veined. Flower 4-merous, calyx and petal valvate in flower bud.	2. MITRASACME
1B.	Woody, shrubs, trees or climbers.
3A.	Petal imbricate in flower bud. Fruit capsule	(Trib.2. Gelsemieae) 3. GELSEMIUM
3B.	Petal valvate in flower bud. Fruit berry	(Trib.3. Strychneae)
4A.	Leaf blade pinnately veined, tendril absent.	4. GARDNERIA
4B.	Leaf blade with 1-3 pairs of lateral veins from near the base and curved along margin, tendril present.	5. STRYCHNOS

III. KEY TO THE SPECIES OF LOGANIACEAE R. Br. ex Mart IN VIETNAM

3.1. KEY TO THE SPECIES OF MITREOLA IN VIETNAM

1A.	Stem erect. Style 2, small, stigma capitate. Capsule with 2 incurved apical horns; seed glabrous	1. M. petiolata
1B.	Stem creeping. Style very short or not, stigma sessile or subsessile. Capsule with 2 straight apical horns; reticulate seed.	2. M. reticulata

3.2. KEY TO THE SPECIES OF MITRASACME IN VIETNAM

1A.	Flower solitary or in paired in leaf axils. Stem distinctly 4-ribbed to narrow 4-winged	1. M. indica
1B.	Flowers in terminal inflorescence. Stem round, without ribbed or winged.	2. M. reticulata
2A.	Anther round, pubescent. Reticulate seed.	2. M. erophila
2B.	Anther elliptic, glabours. Papillate seed.	3. M. pygmaea 3a. M. pygmaea var. grandiflora
	Not information.	4. M. setosa

3.3. KEY TO THE SPECIES OF GELSEMINUM IN VIETNAM

Petal imbricate in flower bud. Fruit capsule.

1. G. elegans

3.4. KEY TO THE SPECIES OF GARDNERIA IN VIETNAM

Leaf blade pinnately veined, tendril absent.

1. G. ovata

3.5. KEY TO THE SPECIES OF STRYCHNOS IN VIETNAM

A. Based on the morphology of reproductive parts

1A.	Flower campanulate, 2-6 mm long; corolla tube shorter or equal to lobes.
2A.	Anther glabrous.
3A.	Pistil glabrous.
4A.	Filament 1-2 mm long, longer than 2-4 anther. Corolla pubescent on upper tube and base of lobes.	1. S. vanprukii
4B.	Filament 0.7 mm long, equal to anther. Corolla pubescent on lobes.	2. S. thorelii
3B.	Pistil hairs.
5A.	Stamens inserted at corolla base; filament 3 mm long.	3. S. polyantha
5B.	Stament inserted at corolla mouth; filament 1 mm long.	4. S. daclacensis
2B.	Anther hairs.
6A.	Stamens included in corolla tube. Pistil always glabous on the same inflorescence	5. S. axillaris
6B.	Stamens exserted in corolla tube. Pistil hairs, sometimes glabrous on the same inflorescence.
7A.	Pistil hairs, and glabrous on the same inflorescence. Flower 4- or 5- merous.	6. S. umbellata
7B.	Pistil hairs on the same inflorescence. Flower 5- merous.
8A.	Corolla tube equal to lobes. Pistil 5 mm long.	7. S. minor
8B.	Corolla tube much shorter than lobes. Pistil 2-3.5 mm long.
9A.	Corolla rotate, 3-5 mm long; corolla tube 0.75-1.25 mm long. Filaments 0.75-2 mm long.	8. S. ovata
9B.	Corolla not rotate, 2-2.5 mm long; corolla tube 0.3-0.4 mm long. Filaments 0.5 mm long.	9. S. sonlaensis
1B.	Flower cylindric, 9-17 mm long; corolla tube equal or much longer than lobes.
10A.	Anther basifixed; filaments 0.5-4 mm long.
11A.	Corolla tube subequal to lobes. Filaments 3-4 mm long.	10. S. angustiflora
11B.	Corolla tube 3-5 longer than lobes. Filaments 0.5 mm long.
12A.	Corrola glabrous; tube 3 longer than lobes.	11. S. cathayensis
12B.	Corrola villous at mouth; tube 5 longer than lobes.	12. S. nitida
10B.	Anther dorsifixed; filaments very short or absent.
13A.	Inflorescence axillary.
14A.	Corolla 15-17 mm long. Anther 1.75-2.5 mm long. Pistil 13-17 mm long.	13. S. ignatii
14B.	Corolla 10-14 mm long. Anther 1.5 mm long. Pistil 10-12 mm long.	14. S. spireana
13B.	Inflorescence terminal.
15A.	Anther acuminate. Mesocarp thick. Seed globose or elliptic, compressed.
16A.	Calyx 1.5-2 mm long; lobes lanceolate. Fruit big, 5-8 cm in diam	15. S. nux-blanda
16B.	Calyx 0.5-1.25 mm long; lobes ovate. Fruit 2.5-5 cm in diam.
17A.	Mesocarp 1-1.5 mm thick. Seed 1-4.	16. S. nux-vomica
17B.	Mesocarp 3 mm thick. Seed many.	17. S. wallichiana
15B.	Anther round at apex. Mesocarp thin. Seed discoid or globose.	18. S. rupicola
	No information.	19. S. dinhensis  20. S. lucida

B. Based on the morphology of vegetative parts

1A.	Trees or woody, shrubs or sometimes climbers; tendril absent.
2A.	Tree.
3A.	Stem with axillary spike. Leaf blade 5-18 × 4-12.5 cm.	16. S. nux-vomica
3B.	Stem without spike. Leaf blade big, 8-21 × 6-16 cm.	15. S. nux-blanda
2B.	Woody shrubs or climbers.
4A.	Young branch and petiole pubescencs. Middle vein depressed adaxial, elevated abaxial	4. S. daclacensis
4B.	Young branch and petiole glabrous. Middle vein elevated on both sides.
5A.	Branch much lenticellate, 2 opposite petioles opposite parallel with branch.	9. S. sonlaensis
5B.	Branch glabrous or little lencillate, 2 opposite petioles opposite make a acute angle with branch.
6A.	Branch gray, lenticel absent. Leaf blade 5-7 veined; petiole 1-5 mm long.	6. S. umbellata
6B.	Branch brown-yellow, little lenticellate. Leaf blade 3 veined; petiole 5-7 mm long.	8. S. ovata
1B.	Woody climbers, rarely shrubs, single or double tendril.
7A.	Climbers or shrubs, single tendril.
8A.	Thorns on axillary or terminate.
9A.	Thorns axillary, tendril tomentosa.	5. S. axillaris
9B.	Thorns terminate, tendril glabrous.	10. S. angustiflora
8B.	Thorns absent.
10A.	Bark of branch lumpy.	17. S. wallichiana
10B.	Bark of branch not lumpy.
11A.	Leaf blade thin.	18. S. rupicola
11B.	Leaf blade thick.
12A.	Bark of branch bright gray, many lenticellate.	13. S. ignatii
12B.	Bark of branch dark brown, little lenticellate.	14. S. spireana
7B.	Climbers or shrubs, double tendril.
13A.	Tendril glabrous.
14A.	Branch round, bark gray. Leaf blade had midle vein impressed to elevated adaxial	7. S. minor
14B.	Branch square in cross section, bark silver gray to red brown. Leaf blade had midle vein impressed to depressed abaxial.
15A.	Branch without lenticelate; bark silver gray to brown.	1. S. vanprukii
15B.	Branch with white lenticelate sparse; bark red brown.	3. S. polyantha
13B.	Tendril tomentosa.
16A.	Young branch glabrous, tendril sparsely tomentosa.	12. S. nitida
16B.	Young branch pubescens, tendril densely tomentosa.
17A.	Branch brown. Petiole 2-4 mm long.	11. S. cathayensis
17B.	Branch pale yellow gray. Petiole 5-9 mm long.	2. S. thorelii
	No information.	19. S. dinhensis 20. S. lucida

 

 

 

 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Auctors, 1974. Iconographia Cormophytorum Sinicorum. Tom 3: 317-381. Pekin. (in Chinese).
2. Auctors, 1996. Sách Đỏ Việt Nam, Phần Thực vật: 226-273. NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
3. Backer C. A. & C. R. Bakhuizen, 1965. Flora of Java. Vol II: 206-212. Netherlands.
4. Nguyễn Tiến Bân, 1984. Danh lục Thực vật Tây Nguyên: 116-117. Hà Nội.
5. Nguyễn Tiến Bân, 1997. Cẩm nang tra cứu và nhận biết các họ thực vật Hạt kín (Magnoliophyta, Angiospermae) ở Việt Nam. NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
6. Bentham G. & J. D. Hooker, 1876. Genera Plantarum. Vol II: 786-779. London.
7. Đỗ Huy Bích., 1995. Thuốc từ cây cỏ và động vật. NXB Y học, Hà Nội.
8. Đỗ Huy Bích & al., 1990. Cây thuốc Việt Nam. NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
9. Bisset N. G. & J. E. Vidal, 1965. Adansonia. Tom V(1): 431-437. Paris.
10. Brumitt P. K., 1992. Vascular plant families and Genera. Kew.
11. Clarke C. B., 1883. Flora of Bristish India. 4: 76-93. London.
12. Võ Văn Chi, 1991. Cây thuốc An Giang. Uỷ ban Khoa học và Kỹ thuật An Giang.
13. Võ Văn Chi, 1997. Từ điển cây thuốc Việt Nam, 1, 2. NXB Y học, Hà Nội.
14. Vũ Văn Chuyên, 1971. Thực vật học. NXB Y học, Hà Nội.
15. Dop. P., 1912. Flore Générale de I Indochine. Ton 4: 1554-177. Paris.
16. Lê Trần Đức, 1997. Cây thuốc Việt Nam. NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
17. Engler A., 1964. Syllabus der Pflanzefamilien 2: 406-408. Berlin.
18. Griffin O. & J. Parnell, 1997. Flora of Thailand. Vol 6(3): 197-225. Bangkok.
19. Phạm Hoàng Hộ, 1972. Cây cỏ miền Nam Việt Nam, 2: 130-137. Sài Gòn.
20. Phạm Hoàng Hộ, 1975. Hiển Hoa bí tử: 298-300. Trung tâm sản xuất học liệu.
21. Phạm Hoàng Hộ, 1993. Cây cỏ Việt Nam, 2 (2): 837-847. Montreál.
22. Phạm Hoàng Hộ, 1999. Cây cỏ Việt Nam, 2 (2): 668-674. Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
23. Vũ Văn Hợp, Vũ Xuân Phương, 2000. Bổ sung một chi mới Gardneria Wall (Họ Mã tiền-Loganiaceae) cho hệ thực vật Việt Nam. Tạp chí Sinh học. Hà Nội.
24. Hutchinson J., 1969. The Families of Flowering Plants. Vol I: 370-379. Oxford.
25. Trần Công Khánh, 1985. Feddes Repertorium, 96 (1-2): 99-120. Berlin. Repert.
26. Trần Công Khánh, 1986. Feddes Repertorium, 97 (5-6, 11-12): 75-278, 731-751. Berlin.
27. Trần Công Khánh, 1987. Feddes Repertorium, 98 (1-2): 75-104. Berlin.
28. Trần Công Khánh, 1992. Cây độc ở Việt Nam. NXB Y học, Hà Nội.
29. Trần Công Khánh, Nguyễn Khắc Khôi, 2005. Danh lục các loài thực vật Việt Nam, 3: 22-29. NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
30. Kurz. W. S., 1877. Forest Flora of British Burmani, 2: 227. Calcuta.
31. Leenhouts, 1962. Flora Malesiana. ser I. 6: 293-387. Netherlands.
32. Li H. L., 1963. Woody Flora of Taiwan. p. 772-779. Narberth.
33. Li P. T., 1992. Flora Reipublicae Popularis Sinicae, 61: 223-309. Pekin. (in Chinese).
34. Li P. T. & J. M. L. Antony, 1996. Flora of China Vol. 15: 320-338. China & USA.
35. Lily M. P., 1978. Medicinal Plants of East and Southeast Asia: 243-245. London.
36. Linnaeus C., 1753. Species Plantarum. Vol. I: 111, 112, 149, 189. London.
37. Loureiro J., 1793 (ed. 2 by C. L. Willdenow). Flora Cochinchinensis, 1. Berolini.
38. Đỗ Tất Lợi, 1995. Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
39. Trần Đình Lý & al., 1993. 1900 loài cây có ích ở Việt Nam, tr. 142-143. NXB Thế giới, Hà Nội.
40. Mabberley D. J., 1989. The Plant book. Cambridge.
41. Merill E. D., 1935. A commentary on Loureiros flora Cochinchinensis. Trans. Amer. Phil. Soc. 2: 309.
42. Pétélot A. L., 1953. Les plantes médicinales du Cambodge du Laos et du Vietnam 2. Arch. Rech. Agron. Past. Vietnam N0 18. Paris.
43. Purwanigsih, 1999. Plant Pesources of South-East Asia, 12(1): 467-472. Leiden.
44. Takhtajan A. L., 1996. Diversity and Classification of Flowering Plants. New York.
45. Tirel-Roudet C., 1968. Adansonia. Tom. 8(1): 249-253. Paris.
46. Tirel-Roudet C., 1972. Flore du Cambodge du Laos et du Vietnam, 13: 3-89. Paris.
47. Willis J. C., 1973. A Dictionary of the Flowering plants and Ferns. Cambridge.

 

 

LỜI NÓI ĐẦU

Động vật chí và Thực vật chí là những tài liệu cơ bản về khu hệ động vật, thực vật, nguồn lợi sinh vật của mỗi nước, được coi như tài liệu chính thống, để sử dụng vào nghiên cứu, giảng dạy, khai thác và bảo vệ nguồn lợi sinh vật, tính đa dạng sinh học của nước đó. Đây cũng là kết quả của cả quá trình hoạt động điều tra khảo sát, nghiên cứu về khu hệ động vật, thực vật, được tổng hợp, thẩm định và công bố.

Nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, khoa học công nghệ nước ta trong giai đoạn mới, Trung tâm Khoa học tự nhiên và Công nghệ Quốc gia (nay là Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã giao cho Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật chủ trì, tập hợp một lực lượng đông đảo cán bộ khoa học trong cả nước, soạn thảo và công bố lần lượt từ năm 1996 tới năm 2007 được 25 tập Động vật chí và 11 tập Thực vật chí Việt Nam do Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật phát hành.

Cụm công trình Động vật chí và Thực vật chí Việt Nam cùng với Sách Đỏ và Danh lục Đỏ Việt Nam trong các giai đoạn này đã vinh dự được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh
về khoa học và công nghệ năm 2012 và Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam cấp giấy xác lập kỷ lục là bộ sách nhiều tập nhất.

Các tài liệu đã xuất bản, tuy chất lượng về nội dung và hình thức còn tiếp tục phải hoàn thiện, song đã đáp ứng được một phần yêu cầu bức thiết của hoạt động nghiên cứu, sản xuất, bảo vệ tài nguyên, đa dạng sinh vật và môi trường ở nước ta hiện nay.

Việc biên soạn và xuất bản tiếp tục các tập Động vật chí, Thực vật chí Việt Nam đã được Nhà nước giao cho Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, và Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật vẫn với trách nhiệm là cơ quan chủ trì, dưới hình thức một đề tài độc lập cấp Nhà nước trong giai đoạn 2008-2010 mang mã số ĐTĐL-2008G/3.

Ấn phẩm này được xuất bản là nhờ hoạt động của đề tài Nhà nước nói trên, song nó là kết quả của sự tích luỹ tư liệu hàng chục năm và kế thừa các kết quả, kinh nghiệm biên soạn, biên tập của giai đoạn 1996-2005. Trong tập sách này, chúng tôi đã trích dẫn nhiều tài liệu khoa học có liên quan do các tác giả, đồng nghiệp đã công bố. Ban chủ nhiệm đề tài và tác giả tập sách này xin chân thành cảm ơn các nhà khoa học và các tác giả trong và ngoài nước đã giúp đỡ và thông cảm. Hy vọng rằng các tập sách về Động vật chí, Thực vật chí Việt Nam được xuất bản sẽ đáp ứng được mong mỏi của giới khoa học và của toàn xã hội.

 

BAN CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI